Từ ngày 1/7/2025, Công an cấp xã có thẩm quyền kiểm tra cư trú đột xuất, căn cứ theo quy định mới tại khoản 5 Điều 1 Thông tư 53/2025/TT-BCA, sửa đổi Điều 24 Thông tư 55/2021/TT-BCA. Cụ thể, lực lượng Công an xã có trách nhiệm “định kỳ, đột xuất thực hiện kiểm tra cư trú”. Đây là một bước cụ thể hóa nhiệm vụ quản lý cư trú ở cấp cơ sở theo Luật Cư trú năm 2020, đồng thời góp phần hỗ trợ công tác giữ gìn an ninh, trật tự tại địa phương. Như vậy, bắt đầu từ tháng 7/2025, Công an xã có thể đến kiểm tra nơi cư trú của người dân bất cứ lúc nào khi cần thiết, không cần phải chờ đến kỳ kiểm tra định kỳ như trước kia.
Việc kiểm tra cư trú có thể được thực hiện định kỳ, đột xuất hoặc khi có yêu cầu phục vụ công tác phòng chống tội phạm, bảo đảm an ninh trật tự. Theo khoản 3 Điều 25 Thông tư 55/2021/TT-BCA, nội dung kiểm tra cư trú bao gồm: kiểm tra việc thực hiện đăng ký thường trú, tạm trú, lưu trú; việc cập nhật, khai thác, sử dụng thông tin trong Cơ sở dữ liệu cư trú; kiểm tra việc thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của công dân, hộ gia đình, cơ quan, tổ chức có liên quan đến cư trú; đồng thời có thể kiểm tra thêm các nội dung khác theo quy định của pháp luật. Địa điểm bị kiểm tra cư trú rất đa dạng, bao gồm hộ gia đình, nhà trọ, ký túc xá, nhà ở công nhân, cơ sở tôn giáo, cơ sở trợ giúp xã hội, khách sạn, homestay và cả các cơ quan đăng ký cư trú.
Khi tiến hành kiểm tra, Công an xã có thể huy động lực lượng bảo vệ dân phố, dân phòng, bảo vệ cơ quan hoặc tổ chức để phối hợp. Nếu kiểm tra được thực hiện bởi cấp trên, thì phải có sự phối hợp với Công an cấp xã nơi quản lý địa bàn. Dù được tăng thẩm quyền, việc kiểm tra phải tuân thủ đúng quy trình, bảo đảm tôn trọng quyền riêng tư và danh dự của người dân theo quy định tại Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015.
Tóm lại, từ ngày 1/7/2025, Công an xã chính thức có quyền kiểm tra cư trú đột xuất nhằm tăng cường quản lý dân cư và phòng ngừa tội phạm. Người dân cần đảm bảo thông tin cư trú của mình luôn được cập nhật chính xác, tuân thủ đúng quy định về đăng ký thường trú, tạm trú và lưu trú để tránh bị xử phạt hành chính hoặc các hậu quả pháp lý khác trong quá trình kiểm tra.
