Trình tự, thủ tục tố cáo hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản
Lừa đảo chiếm đoạt tài sản là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, được quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Theo đó, người có hành vi dùng thủ đoạn gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác có thể bị xử phạt với mức án từ cải tạo không giam giữ đến tù chung thân tùy theo giá trị tài sản chiếm đoạt và tính chất, mức độ phạm tội. Cụ thể, trường hợp chiếm đoạt tài sản từ 200 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng sẽ bị phạt tù từ 7 đến 15 năm. Nếu chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên hoặc có tình tiết tăng nặng như lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 12 đến 20 năm hoặc tù chung thân. Ngoài hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 đến 100 triệu đồng, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc bị tịch thu tài sản.
Khi phát hiện bản thân hoặc người khác bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản, người dân có quyền làm đơn tố giác hành vi phạm tội đến cơ quan có thẩm quyền. Việc tố giác có thể được thực hiện bằng lời nói hoặc bằng văn bản theo Điều 144 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Người tố giác có thể đến trình báo tại Công an xã, phường, thị trấn, Công an quận/huyện nơi xảy ra vụ việc hoặc nơi người bị hại cư trú, hoặc gửi đơn đến cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân các cấp, Tòa án nhân dân, hoặc các tổ chức, cơ quan như báo chí. Trường hợp người dân không xác định được chính xác địa điểm xảy ra tội phạm, thì có thể nộp đơn tại nơi cư trú hoặc nơi phát hiện hành vi phạm tội.
Khi đi trình báo, người tố giác cần chuẩn bị các chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội. Theo quy định tại Điều 87 và các điều liên quan của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, chứng cứ bao gồm vật chứng như tài sản bị chiếm đoạt, công cụ, phương tiện phạm tội; lời khai của bị hại, người làm chứng; dữ liệu điện tử như tin nhắn, email, hình ảnh, video, ghi âm; hợp đồng, giấy chuyển tiền, hóa đơn; kết luận giám định, định giá tài sản; biên bản làm việc, xác minh giữa các bên hoặc với cơ quan chức năng. Đặc biệt, các chứng cứ này chỉ có giá trị pháp lý nếu được thu thập đúng trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Việc sử dụng chứng cứ không hợp pháp, không rõ nguồn gốc, hoặc bị làm giả có thể không được chấp nhận trong quá trình điều tra và xét xử.
Thẩm quyền giải quyết đơn tố giác thuộc về Cơ quan điều tra nơi xảy ra vụ việc, nơi người phạm tội cư trú hoặc nơi phát hiện tội phạm. Nếu phát hiện Cơ quan điều tra có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm hoặc có vi phạm nghiêm trọng trong quá trình xác minh, Viện kiểm sát có thể tiếp nhận và xử lý vụ việc theo quy định tại Điều 145 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 và các văn bản hướng dẫn thi hành như Thông tư liên tịch 01/2017/TTLT. Trong mọi trường hợp, người dân có quyền yêu cầu được tiếp nhận đơn tố giác và có nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực, đầy đủ. Việc cố ý tố giác sai sự thật sẽ bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy theo mức độ.
Việc tố cáo tội phạm không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của cá nhân mà còn góp phần bảo vệ trật tự, an toàn xã hội. Do đó, khi bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản, người dân cần chủ động thu thập chứng cứ, liên hệ với cơ quan chức năng để được hướng dẫn thủ tục và nộp đơn tố giác kịp thời. Trong trường hợp cần thiết, có thể nhờ đến sự hỗ trợ của luật sư để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình được bảo vệ tốt nhất trong quá trình tố tụng.
