Tòa án có thể xét xử nhiều hơn những tội danh mà Viện Kiểm sát đã truy tố hay không?

Hỏi: Tòa án có thể xét xử nhiều hơn những tội danh mà Viện Kiểm sát đã truy tố hay không?

Trả lời:

Trong quá trình xét xử các vụ án hình sự, liệu tòa án có thể xét xử nhiều hơn các tội danh mà Viện Kiểm sát đã truy tố hay không. Điều này liên quan trực tiếp đến giới hạn của quyền xét xử của tòa án và vai trò của Viện Kiểm sát trong việc truy tố các tội phạm. Công văn 206/TANDTC-PC năm 2022 đã giải đáp một số vướng mắc liên quan đến vấn đề này.

1. Trường hợp bị cáo thực hiện nhiều hành vi phạm tội nhưng Viện Kiểm sát chỉ truy tố một tội danh

Theo điểm b khoản 1 Điều 280 Bộ luật Tố tụng hình sự, nếu bị cáo thực hiện nhiều hành vi phạm tội nhưng Viện Kiểm sát chỉ truy tố một tội danh duy nhất, tòa án sẽ phải trả hồ sơ cho Viện Kiểm sát để điều tra bổ sung. Điều này có nghĩa là tòa án không thể xét xử các tội danh khác ngoài những tội mà Viện Kiểm sát đã truy tố trong trường hợp bị cáo thực hiện nhiều hành vi phạm tội nhưng chỉ bị truy tố về một tội duy nhất.

Quy định này nhằm bảo đảm quyền lợi của bị cáo, tránh việc tòa án tự ý xét xử thêm các tội danh mà không có sự truy tố của Viện Kiểm sát. Việc trả hồ sơ cho Viện Kiểm sát để điều tra bổ sung là một bước quan trọng trong quá trình đảm bảo tính khách quan và chính xác của việc truy tố cũng như xét xử.

2. Tòa án chỉ xét xử các hành vi theo tội danh mà Viện Kiểm sát truy tố

Khi Viện Kiểm sát vẫn giữ quyết định truy tố chỉ một tội danh mặc dù có nhiều hành vi phạm tội liên quan, tòa án sẽ căn cứ vào khoản 1 Điều 298 Bộ luật Tố tụng hình sự để tiến hành xét xử vụ án. Theo đó, tòa án chỉ có thể xét xử hành vi phạm tội theo tội danh mà Viện Kiểm sát đã truy tố. Tòa án không có quyền mở rộng xét xử các tội danh khác ngoài phạm vi truy tố của Viện Kiểm sát.

Điều này được giải thích là nhằm bảo đảm việc xét xử không vượt quá phạm vi truy tố của Viện Kiểm sát, đồng thời duy trì tính minh bạch và công bằng trong xét xử. Việc xét xử các tội danh không được truy tố có thể dẫn đến việc làm sai lệch các yếu tố có trong hồ sơ vụ án, gây ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia tố tụng, đặc biệt là bị cáo.

3. Quyền và nghĩa vụ của Viện Kiểm sát trong quá trình truy tố

Dù tòa án có quyền trả hồ sơ để Viện Kiểm sát bổ sung tội danh trong một số trường hợp, nhưng quyết định truy tố và việc xác định tội danh cuối cùng vẫn thuộc về Viện Kiểm sát. Viện Kiểm sát có trách nhiệm đảm bảo rằng các hành vi phạm tội của bị cáo được truy tố đầy đủ, chính xác và hợp pháp. Do đó, trong các trường hợp bị cáo thực hiện nhiều hành vi phạm tội nhưng chỉ bị truy tố về một tội danh, Viện Kiểm sát có thể được yêu cầu điều tra bổ sung và truy tố các tội danh khác nếu có đủ căn cứ.

Kết luận

Dựa trên các quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự và công văn 206/TANDTC-PC năm 2022, tòa án không có quyền xét xử nhiều hơn những tội danh mà Viện Kiểm sát đã truy tố, đặc biệt khi bị cáo thực hiện nhiều hành vi phạm tội nhưng chỉ bị truy tố về một tội danh duy nhất. Trong trường hợp này, tòa án phải trả hồ sơ để Viện Kiểm sát điều tra bổ sung và quyết định truy tố lại. Quyết định cuối cùng về việc xét xử những tội danh nào thuộc về Viện Kiểm sát, và tòa án chỉ có quyền xét xử các hành vi phạm tội theo tội danh đã được truy tố.