Trong đời sống hành chính – công vụ, không hiếm trường hợp người dân hoặc tổ chức bị ảnh hưởng bởi những quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính không đúng pháp luật của cơ quan nhà nước. Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, người dân có quyền khiếu nại theo quy định của pháp luật. Đây là một quyền hiến định, đồng thời là công cụ quan trọng để kiểm soát quyền lực hành chính nhà nước. Dưới đây Luật Sao Kim có bài phân tích các nội dung cơ bản nhất của chủ đề này.
1. Căn cứ pháp lý và quyền khiếu nại:
Điều 30 của Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân”.
Cụ thể hơn, Luật Khiếu nại năm 2011 quy định: “công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình..”
Quyết định hành chính ở đây có thể là: quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định thu hồi đất, cấp phép xây dựng, giải quyết khiếu nại, giải quyết tố cáo… Hành vi hành chính là hành vi thực hiện công vụ cụ thể, ví dụ như hành vi chậm trễ cấp giấy tờ, từ chối không có lý do hợp pháp…
2. Số lần khiếu nại:
Luật Khiếu nại cho phép người dân khiếu nại 2 lần đối với cùng một vụ việc. Cụ thể:
– Lần 1: Gửi đơn khiếu nại đến người đã ra quyết định hành chính hoặc có hành vi hành chính.
– Lần 2: Nếu không đồng ý với kết quả giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn mà không được giải quyết, người dân có quyền khiếu nại tiếp đến người đứng đầu cấp trên trực tiếp của người đã giải quyết khiếu nại lần đầu.
Trong cả hai lần khiếu nại, người khiếu nại vẫn có quyền chọn khởi kiện vụ án hành chính ra Tòa án nếu không đồng ý với kết quả giải quyết.
3. Thời hiệu khiếu nại:
Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính.
Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu khiếu nại.
4. Thủ tục khiếu nại:
Thủ tục khiếu nại bao gồm các bước cơ bản sau:
– Gửi đơn khiếu nại: Đơn phải thể hiện rõ nội dung bị khiếu nại, yêu cầu, thông tin người khiếu nại, gửi đến đúng người có thẩm quyền.
– Tiếp nhận và thụ lý: Trong thời hạn 10 ngày, cơ quan có trách nhiệm xem xét và thụ lý khiếu nại.
– Giải quyết khiếu nại: Trong vòng 30 – 45 ngày (hoặc tối đa 60 ngày với vùng sâu, vùng xa), cơ quan phải ban hành quyết định giải quyết.
– Công khai và thông báo: Quyết định giải quyết phải được thông báo bằng văn bản đến người khiếu nại.
Người khiếu nại không phải nộp bất kỳ khoản phí, lệ phí nào khi thực hiện quyền này.
5. Rút khiếu nại:
Người khiếu nại có thể rút khiếu nại tại bất cứ thời điểm nào trong quá trình khiếu nại và giải quyết khiếu nại; việc rút khiếu nại phải được thực hiện bằng đơn có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại; đơn xin rút khiếu nại phải gửi đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại.
Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại khi nhận được đơn xin rút khiếu nại thì đình chỉ việc giải quyết và thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại về việc đình chỉ giải quyết khiếu nại.
6. Kết luận:
Quyền khiếu nại là một thiết chế pháp lý quan trọng nhằm bảo vệ công dân trước những quyết định hành chính và hành vi hành chính không đúng quy định. Để quyền này phát huy hiệu quả, người dân cần nắm rõ quy trình, thời hạn và cơ quan có thẩm quyền, đồng thời có thể cân nhắc việc khởi kiện hành chính để bảo vệ tối đa quyền lợi của mình. Trong thực tế, sự tham gia của luật sư là cần thiết để đảm bảo việc khiếu nại đúng trình tự, thủ tục và có sức thuyết phục cao trước cơ quan nhà nước.
