Rất nhiều khách hàng của Luật Sao Kim đặt câu hỏi với luật sư về các bản ghi âm trong điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác có được coi là chứng cứ trong một vụ án hình sự không?
Trong bài viết dưới đây, Luật Sao Kim xin được phân tích nội dung này dưới góc nhìn của các quy định pháp luật như sau:
Trước hết chúng ta cần tìm hiểu chứng cứ trong vụ án hình sự là gì?
Điều 86 Bộ luật tố tụng Hình sự 2015 quy định về chứng cứ trong vụ án hình sự như sau:
“Chứng cứ là những gì có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định, được dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa trong việc giải quyết vụ án.”
Bản ghi âm có được coi là chứng cứ trong vụ án hình sự hay không? Cơ quan nào thực hiện thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự?
Nguồn của chứng cứ trong vụ án hình sự gồm những nguồn nào?
Điều 87 Bộ luật tố tụng Hình sự 2015 quy định về nguồn của chứng cứ là:
- Chứng cứ được thu thập, xác định từ các nguồn:
- a) Vật chứng;
- b) Lời khai, lời trình bày;
- c) Dữ liệu điện tử;
- d) Kết luận giám định, định giá tài sản;
đ) Biên bản trong hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án;
- e) Kết quả thực hiện ủy thác tư pháp và hợp tác quốc tế khác;
- g) Các tài liệu, đồ vật khác.
- Những gì có thật nhưng không được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định thì không có giá trị pháp lý và không được dùng làm căn cứ để giải quyết vụ án hình sự.
Bản ghi âm có được coi là chứng cứ trong vụ án hình sự không?
Theo Điều 87 Bộ luật tố tụng Hình sự 2015 quy định về nguồn của chứng cứ thì dữ liệu điện tử là một trong những nguồn của chứng cứ.
Điều 99 Bộ luật tố tụng Hình sự 2015 quy định về dữ liệu điện tử như sau:
- Dữ liệu điện tử là ký hiệu, chữ viết, chữ số, hình ảnh, âm thanh hoặc dạng tương tự được tạo ra, lưu trữ, truyền đi hoặc nhận được bởi phương tiện điện tử.
- Dữ liệu điện tử được thu thập từ phương tiện điện tử, mạng máy tính, mạng viễn thông, trên đường truyền và các nguồn điện tử khác.
- Giá trị chứng cứ của dữ liệu điện tử được xác định căn cứ vào cách thức khởi tạo, lưu trữ hoặc truyền gửi dữ liệu điện tử; cách thức bảo đảm và duy trì tính toàn vẹn của dữ liệu điện tử; cách thức xác định người khởi tạo và các yếu tố phù hợp khác.
Theo các quy định trên, bản ghi âm là một hình thức dữ liệu điện tử, được xem là nguồn chứng cứ trong vụ án hình sự. Nếu bản ghi âm này có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định thì được xem là chứng cứ.
Vậy cơ quan nào có thẩm quyền thực hiện thu thập chứng cứ?
Khoản 1 Điều 88 Bộ luật tố tụng Hình sự 2015 quy định:
- Để thu thập chứng cứ, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng có quyền tiến hành hoạt động thu thập chứng cứ theo quy định của Bộ luật này; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp chứng cứ, tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử, trình bày những tình tiết làm sáng tỏ vụ án.”
Điều 34 Bộ luật tố tụng Hình sự 2015 quy định cơ quan tiến hành tố tụng:
- Cơ quan tiến hành tố tụng gồm:
- a) Cơ quan điều tra;
- b) Viện kiểm sát;
- c) Tòa án.
- Như vậy, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án là những cơ quan thực hiện thu thập chứng cứ trong vụ án hình sự.
Kết luận:
Với vai trò bào chữa của luật sư trong vụ án hình sự, chứng cứ nói chung, bản ghi âm hợp pháp nói riêng không chỉ là “vũ khí” pháp lý để bảo vệ thân chủ, mà còn là công cụ để kiểm soát quyền lực công tố, ngăn ngừa oan sai. Một lời khai không có chứng cứ đối chiếu là không đủ thuyết phục; ngược lại, một chứng cứ khách quan – như camera, giám định pháp y, tin nhắn điện tử, bản ghi âm – có thể làm thay đổi toàn bộ cục diện vụ án.
Việc thu thập, đánh giá và sử dụng chứng cứ cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật. Nếu chứng cứ thu thập trái pháp luật, luật sư có quyền yêu cầu Tòa án loại trừ. Chính vì vậy, chứng cứ không chỉ là “nền móng của công lý” mà còn là hàng rào bảo vệ quyền con người trong tố tụng hình sự.
Luật Sao Kim (091 356 3994).
